TÜBİTAK 1003 – Öncelikli Alanlar Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı kapsamında tamamlanan bir projede, ilk prototip hayata geçirilirken, klinik aşamanın da dahil olduğu ileriki aşamaları Nörobilim ve Nöroteknoloji Ortak Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde (NÖROM) yürütülecek. NÖROM Yönetim Kurulu Üyesi ve ODTÜ Enformatik Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yeşim Aydın Son, projeyi açıkladı. Tıp doktoru olarak başlayan kariyerini ABD’de biyoenformatik alanında doktora yaparak tamamlayan Aydın Son, son 10 yıldır tıp ve yapay zekayı birleştiren araştırmalar üzerine çalışıyor.
ODTÜ Enformatik Enstitüsü, laboratuvar ortamında veri üretimi, analizi ve yapay zeka modellerinin moleküler testlerle doğrulamasını yapabiliyor. Sağlık bilişimi alanında radyolojik görüntülerin bilgisayar ortamında modellemesine dayalı tanı sistemleri geliştiriliyor. Biyoinformatik bölümü ise son 10 yıldır Alzheimer hastalığına odaklanıyor ve klinikte “erken tanı” için özelleşmiş testlerin eksikliğine dikkat çekiyor. Genom araştırmalarının, pek çok hastalığın teşhisindeki önemine dikkat çeken Dr. Yeşim Aydın Son, çalışmalarında genom araştırmalarını makine öğrenmesiyle birleştirdiklerini ifade etti. Uluslararası çalışma grupları tarafından oluşturulan büyük veri setleri üzerinde yapay zeka kullanarak erken evre risk göstergesi olabilecek genetik profilleri tespit ettiklerini belirtti.
Bu genetik profilleri doğrulamak için katılımcılardan yanak içinden tükürük örnekleri alıp DNA izolasyonu yaptıklarını açıkladı. Ayrıca, hastalık riskini artıran genetik değişiklikleri tespit ettiklerini ve koruyucu olabilecek çeşitlilikleri gözlemlediklerini söyledi. TÜBİTAK projeleri kapsamında, bu analizleri gerçekleştirebilen bir moleküler tanı kiti prototipi geliştirdiklerini ve bu sayede hastalığın en erken aşamasında kişilerin risk durumunu veya Alzheimer’a karşı koruyucu genetik yapı taşıyıp taşımadığını doktorlara sunmayı amaçladıklarını vurguladı.