HUBUBAT ALIM FİYATI NE OLMALI
Türkiye’de Mayıs ayının ortasından itibaren hububat hasadı başlamaktadır. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) de hububat alım fiyatlarını genel olarak Mayıs ayı içerisinde açıklamaktadır
TMO buğday alım fiyatlarını belirlerken;
Dünya buğday üretimindeki gelişmelere ve dünya buğday fiyatlarına,
Buğday dış ticaretinde ortaya çıkan (savaş, kuraklık vb) kısıtlara,
Türkiye’de beklenen buğday rekoltesine ve borsalardaki fiyat düzeyine,
Enflasyon ve girdi fiyatlarındaki artışa,
Son olarak da yaklaşan seçim tarihlerine bakmaktadır.
Alım fiyatı yüksek açıklanırsa piyasa fiyatları yükselmekte, fiyat mevcut piyasa fiyatları düzeyinde açıklandığında bu kez piyasa fiyatlarını bir miktar düşürmektedir. Bazen de fiyat açıklaması geciktirilerek serbest piyasada yeni fiyatların oluşmasını beklenmekte ve duruma göre alım fiyatlarını açıklamaktadır.
Geçmiş deneyimlerimize göre seçim dönemlerinde bütün hükümetlerin daha fazla oy alabilmek ümidiyle çiftçiyi memnun edecek bir fiyat açıkladığı bilinen bir gerçektir. Benzer şekilde bu seçim dönemde de hükümetin hububat alım fiyatını yüksek açıklayarak çiftçi memnuniyetini oya tevil etmek isteyeceği açıktır.
Üretimde sürdürülebilirliği sağlamak amacıyla mevcut enflasyonist ortamda, geriye dönük bir yıllık maliyet üzerinden fiyat açıklamak bilimsellikten uzak olduğu gibi mantıklı da olmayacaktır.
Popülist yaklaşımlardan uzak olarak buğday alım fiyatının ne kadar olması gerektiği sorusuna cevap verebilmek için son bir yıllık üretici, tüketici ve tarımsal girdi fiyat endekslerine bakmak gerekir.
TUIK verilerine göre Nisan 2023 ayı itibariyle;
Gıda ürünleri üretici fiyat endeksi %72
Gıda ve alkolsüz içeceklerde tüketici fiyat endeksi %54 ve
Tarımsal girdi fiyat endeksi Şubat ayı itibariyle %70 artış göstermiştir.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği ise seçilmiş 27 gıda maddesinde market fiyatlarındaki artışı %76,7 olarak açıklamıştır.
ÇAYKUR geçen hafta 2023 yaş çay alım fiyatını 2022’ye göre %64 artış yaparak açıklamıştır.
TMO geçen yıl ekmeklik buğday için prim hariç 6.150TL/ton fiyat açıklanmıştır.
Çiftçi açıklanan fiyat ve elde edeceği gelirle hem evinin bir yıllık geçimini temin etmekte hem de Ekim ayından itibaren 2024 yılı üretim dönemi masraflarını (arazi kirası, toprak işleme, mazot, tohum, gübre, ilaç, sulama vs) karşılamaktadır.
Bu açıklamalar ışığında hükümetin ekmeklik buğday alım fiyatını en az %67 artışla 10.300TL/ton olarak açıklaması gerekmektedir. Bu düzey çiftçiye lütuf değildir.
Bunun altında açıklanan her fiyat çiftçiyi daha da yoksullaştıracaktır.